Brainstorming – Phương pháp động não phát huy ý tưởng (sáng tạo)

Bài viết này Lê Vũ chia sẻ, tổng hợp qua một số sách về Tư duy sáng tạo, kỹ năng ra quyết định, tâm lý học…. và một số ít ỏi kinh nghiệm của bản thân qua một số case study (bài học thực tế). Phương pháp phát ý tưởng này đặc biệt hữu ích đối với Teamwork, nên mình đi sâu vào ứng dụng của nó đối với việc Teamwork.
Có lẽ, nhiều người trong chúng ta đã biết về phương pháp Brain Storming, tuy nhiên, Lê Vũ cũng xin hệ thống lại phương pháp phát ý tưởng (tập thể) này để các bạn tiện theo dõi, và có thể các bạn khác chưa biết cũng có một cơ hội để hiểu biết thêm.
Phương pháp này, các bạn có thể dùng để phát ý tưởng cho bất cứ trường hợp nào nếu biết cách rèn luyện và ứng dụng.
Brainstorming Method (phương pháp não công – hay còn gọi là phương pháp động não):
BSM được Osborn, người Mỹ đưa ra năm 1938, phương pháp này có mục đích thu về được thật nhiều ý tưởng để giải quyết vấn đề cho trước bằng cách làm việc tập thể.
Các bước để BSM
Bước 1: Chọn nhóm phát ý tưởng – nhóm người giàu trí tưởng tượng, có khả năng phát nhiều ý tưởng hơn người khác, nhưng hạn chế về mặt phê bình, phân tích. Chọn ra một số người thuộc nhiều ngành nghề, chuyên môn, kỹ năng khác nhau, thậm chí có thể cách xa với lĩnh vực chuyên môn của vấn đề cần giải quyết. Các thành viên trong nhóm tiếp xúc với vấn đề (nhóm có thể từ 3-15 người, không nên ít quá, cũng không nên nhiều quá).
Bước 2: Chọn nhóm Phê bình – nhóm người giỏi phân tích phê phán, tư duy sắc bén và tỉnh táo.
Bước 3: Chọn Leader (lãnh đạo) điều phối chương trình phát ý tưởng. Vai trò của người lãnh đạo thể hiện ở chỗ điều khiển được buổi BSM thông qua việc phát biểu vấn đề ở mức khái quát nhất (người có khả năng nhìn sự việc một cách tổng thể, đa góc cạnh), các khái niệm chung, đơn giản, rõ ràng, đặt câu hỏi gợi ý để xúc tác, thường là người có kinh nghiệm, am hiểu về vấn đề.
Bước 4: Nhóm phát ý tưởng làm việc. (5-15 phút)
Bước 5: Nhóm phê bình làm việc. (tùy thời lượng và số lượng yêu cầu)
Bước 6: Tổng hợp đánh giá.
Những nguyên tắc khi BSM:
- BSM phải được tiến hành một cách tự do và thoải mái nhất, hoàn toàn không có hạn chế về bất cứ nội dung nào được đưa ra, không cần phải chứng minh tính chất đúng đắn của những ý tưởng và không cần biết chúng có thể thực tế hay không.
- Mỗi lần phát ý tưởng không quá 2 phút, thời gian cho một buổi BSM có thể từ 15 phút đến 1h
- Các phát biểu phải được ghi lại, hoặc được thu âm lại, ghi hình lại.
- Trong khi phát ý tưởng, tuyệt đối cấm mọi hình thức phê bình, chỉ trích, kể cả những cái nhún vai, bĩu môi vu vơ, nụ cười không tin tưởng, chế nhạo.
- Không khí thân thiện giữa những người tham gia phát ý tưởng, khuyến khích phát triển nhánh ý tưởng của người khác, thay vì chăm chăm vào nhánh ý tưởng của mình.
- Trong khi phân tích, phê phán, phải hết sức chú ý, suy nghĩ cẩn thận từng ý tưởng, cho dù phải tiếp xúc với những ý tưởng hài hước, đùa giỡn, không nghiêm chỉnh.
- Khi đánh giá và cho điểm những ý tưởng, (thang điểm 1-10) thì phải có rõ lý do về mức điểm. Nếu mức điểm của 2 hay nhiều người ở nhóm phân tích đối với một vấn đề quá chênh lệch (hơn 3) sẽ phải tìm hiểu rõ nguyên nhân chênh lệch đó. Nếu vấn đề vẫn chưa được giải quyết, cần phải BSM nữa, nhưng với nhóm người phát ý tưởng khác. BSM hiện nay có rất nhiều biến thể: BSM ngược, BSM cá nhân, BSM 2 người, BSM 2 kỳ, BSM theo giai đoạn, BSM ngầm….
Dưới đây mình chỉ xin chia sẻ một biến thể của não công phối hợp để phát ý tưởng, Ví dụ này chỉ nhằm làm rõ thêm cho bài viết của chúng ta mà thôi, còn nhiều trường hợp ứng dụng và thắc mắc gì khác, vui lòng có thể liên lạc với mình ở blog này
VÍ DỤ MINH HỌA: Phương pháp phát ý tưởng viết bài
Chuẩn bị: 1 tờ giấy trắng, bút (nên là bút chì). Đặt giấy nằm ngang.
1. Viết chủ đề và những từ ngữ liên quan đến chủ đề, hoặc là cả những chủ đề liên quan. Viết càng nhanh càng tốt, khoanh tròn các từ khóa này lại. Ví dụ: Lê Vũ chọn chủ đề là cây thông. Viết và khoanh tròn từ “cây thông” lại, sau đó lần lượt viết ở các vị trí khác trên tờ giấy là từ “lá kim”, “nhựa” , “Giáng sinh” v.v…
2. Phát các ý tưởng – ở bước này, các bạn dùng phép liên tưởng đi từ core (nhân) chính là những từ ngữ các bạn đã liệt kê và khoanh tròn ở trên, từ mỗi core, các bạn phát đi những hình ảnh, hay từ khóa có liên quan đến core, không đòi hỏi tính logic ở bước này, mà chỉ cần dùng phép liên tưởng. Quá trình này diễn ra từ 5-15 phút.


Ví dụ: từ “Giáng sinh” mình đã có một chuỗi liên kết (kể cả hình ảnh tốc ký tượng trưng) : Giáng sinh/Chuông/Tuần Lộc/Santa Clause/ống khói/lò sưởi/chiếc tất/đứa trẻ/chiếc giường/ ngủ/ giấc mơ/nước miếng/ướt chăn/đái dầm v.v…. Phát ý tưởng để Viết bài Tiếp tục với các core (nhân) và các nhánh còn lại.Đến khi bạn tìm ra vài từ khóa đắt giá và cảm thấy đủ dữ kiện để viết bài. Nếu có thể, bước tiếp theo các bạn phải đánh số thứ tự những gì các bạn đã phát ra trên giấy để sau này có thể sắp xếp chúng một cách logic nhất trong bài viết của mình.
KẾT
*Đến đây, các bạn phải dùng những ý tưởng đã phát, kết hợp với ý định, chủ đề muốn viết, viết một đoạn ngắn hoặc một câu bao quát chủ đề bạn muốn viết, để làm sợi chỉ đỏ xuyên suốt quá trình viết của bạn, tránh lạc đề và lan man. Trên đây là những vấn đề cơ bản về BRAINSTORMING, trong quá trình sử dụng, các bạn sẽ có cơ hội đút rút kinh nghiệm, chia sẻ lẫn nhau, ứng dụng và thực tiễn và ngày càng nâng cao kỹ năng này, là một lợi thế lớn dùng để Teamwork trong các dự án.